Diagnostyka. Niemiecki ekspert z dziedziny komunikacji Fred Warnke bazując na długoletnim doświadczeniu w pracy z dziećmi dyslektycznymi, opracował metodę diagnozowania i treningu funkcji podstawowych poprzez 14 kroków.
Dane uzyskiwane za pomocą metody Warnkego porównywane do norm lub standardowych danych dotyczących danej grupy wiekowej, pozwalają określić odchylenia lub nieprawidłowości
w zakresie ośrodkowego przetwarzania sygnałów spostrzeżeniowych.
Za pomocą specjalnie opracowanych urządzeń bada się:
- Próg kolejności wzrokowej – jest to wymiar zdolności układania dwóch szybko następujących po sobie bodźców wzrokowych, czyli ich porządkowania. Zdolność ta służy do precyzyjnego układania ciągów bodźców wzrokowych, istotnych w procesie czytania.
- Próg kolejności słuchowej – jest to wymiar zdolności układania dwóch szybko następujących po sobie bodźców słuchowych. Umiejętność ta umożliwia rozróżnianie głosek zwarto – wybuchowych d/t, b/p czy g/k. Jeżeli dziecko nie odróżnia ich od siebie, prowadzi to do trudności w zrozumieniu mowy.
- Słyszenie kierunkowe – polegające na lokalizacji źródła dźwięku z dokładnością do kilku stopni kątowych. Jest to istotna wartość pomiarowa oznaczająca umiejętność śledzenia toku lekcji w otoczeniu dźwięków zakłócających, które w standardowym pomieszczeniu klasowym mają natężenie ok. 50 – 60 dB, (np. by rozpoznać głos nauczyciela w głośnej sali).
- Różnicowanie tonów – umiejętność szybkiego spostrzegania różnic wysokości dźwięków pojawiających się jeden po drugim. Służy to do rozpoznawania samogłosek i dekodowania melodii mowy.
- Synchroniczne wystukiwanie rytmu – umiejętność wykształcona dzięki stosownej do wieku koordynacji słuchowo – motorycznej, świadczy o efektywnej koordynacji półkul mózgowych. Deficyty w zakresie koordynacji słuchowo – motorycznej stają się widoczne, gdy dzieci dyslektyczne nie są w stanie adekwatnie przełożyć zmieniających się klików słyszanych raz z lewej, raz z prawej strony, na odpowiednie stukanie rękami.
- Czas reakcji z wyborem – umiejętność szybkiej i trafnej reakcji przy wyborze jednej z wielu możliwości, nabyta dzięki koordynacji słuchowo – motorycznej. Umiejętność ta decyduje o czasie rozpoznawania fonemów (głoski przy słyszeniu języka) i grafemów (litery przy rozpoznawaniu języka pisanego). Jest ona istotna w procesach decyzyjnych.
- 7a. Test wzorca częstotliwości – umiejętność przekładania melodii mowy na informacje, polegająca na zlokalizowaniu tonu o odmiennej wysokości spośród trzech dźwięków. Umiejętność ta stanowi podstawę do segmentowania ciągłego potoku mowy przy rozpoznawaniu języka mówionego na poziomie nie językowym. 7b. Test wzorca czasowego – umiejętność przekładania rytmu mowy na informacje, polegająca na zlokalizowaniu tonu o odmiennej długości spośród trzech dźwięków. Dziecko słyszy krótką sekwencję trzech dźwięków, z których dwa są identyczne. Następnie musi wskazać, który z trzech dźwięków różni się od pozostałych. Umiejętność ta stanowi, obok rozpoznawania długości tonów, kolejną ważną podstawę do segmentowania ciągłego potoku mowy przy rozpoznawaniu języka mówionego na poziomie nie językowym.
- Koordynacja oko – ręka – umiejętność ważna dla dokładnej grafomotoryki, polegająca na szybkiej korekcie motorycznej rozpoznawalnych wizualnie odchyleń od wartości zadanej. Celem, jest uzyskanie umiejętności balansowania lekkim drążkiem, w pozycji siedzącej, na grzbiecie ręki nie piszącej przez dziesięć sekund.
- Czytanie tekstów pozbawionych znaczenia – umiejętność istotna dla szybkiego czytania oraz dla tworzenia wewnętrznych obrazów, polegająca na całkowicie zautomatyzowanym opanowaniu zmiany grafem – fonem. Osoby prawidłowo piszące opanowały dwie techniki czytania: Po pierwsze, dzięki przetwarzaniu liter w głoski uczą się one automatycznie czytać, bez konieczności długiego zastanawiania się. Później, uczą się rejestrowania znanych im słów jako jednej całości. Osoby z problemami z pisownią, z różnych względów, pomijają pierwszą fazę uczenia się. Próbują one rozpoznawać całe słowo po jego konturze, a nie po jego szczegółowej strukturze poszczególnych liter. W ten sposób nie powstają u nich zróżnicowane reprezentacje prawidłowej pisowni. Stwierdza się to za pomocą testu czytania pseudotekstów czyli tekstów złożonych ze słów pozbawionych znaczenia, ponieważ dziecko jest zmuszone do wykazania się umiejętnością automatycznego przetwarzania litery na głoskę.
- Zdolność do zapamiętywania krótkotrwałego – umiejętność ta jest niezbędna do czytania ze zrozumieniem sensu, polegająca na powtarzaniu i bezbłędnym zapamiętywaniu ciągów sylab zgodnie z zasadą „wiek minus jedna sylaba”, nie więcej jednak, niż sześciu sylab. Określa ona umiejętność krótkotrwałego zapamiętywania przez ucznia sylab i słów w procesie czytania.
- Selektywność percepcji – jest to umiejętność opierająca się na funkcjach podstawowych, zwłaszcza zaś na przetwarzaniu czasowym, niezbędna dla bezbłędnego rozróżniania głosek o podobnym brzmieniu, szczególnie spółgłosek.
- Spostrzeganie dynamiczne – umiejętność ta jest ważna przy niezakłóconym szybkim czytaniu, polegająca na precyzyjnym, w przestrzeni i czasie, sterowaniu sześcioma mięśniami służącymi do kierowania każdym okiem.
- Zez ukryty – ta umiejętność jest również ważna do niezakłóconego szybkiego czytania, polega na zmniejszeniu umiejętności osoby dobrze widzącej, do dokładnego odtwarzania widzianego obiektu na środkowym dołku oka.
- Literowanie wzrokowe – konieczny warunek opanowania prawidłowej pisowni. Jest to umiejętność każdej prawidłowo piszącej osoby do wyobrażenia sobie całego słownictwa na swoim wewnętrznym ekranie.
W zależności od wyników diagnostyki niezbędne mogą okazać się dalsze badania neurologiczne lub audiologiczne. Ten moment jest punktem wyjścia do wypracowania odpowiedniego schematu treningowego.
Diagnostyka Metodą Warnkego
4 kwietnia, 2013